Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) maden ocaklarında, 65 yılda meydana gelen kazalarda 2 bin 719 işçi yaşamını yitirdi, 352 bin 350 işçi yaralandı. Araştırmacı gazeteci Orhan Akyüz’ün, TTK Genel Müdürlüğü’nden edindiği istatistik verilere göre, kurumun faaliyet gösterdiği Zonguldak'ta, kömür üretimi nedeniyle yerleşim yerlerinin altındaki galerilerde adeta ikinci bir şehir varlığını sürdürüyor. Kömür işletmeciliğine başlandığı 1848'den bugüne kadar TTK'nın 5 müessese müdürlüğü ile özel firmaların açtıkları galerilerde kömür üretimi yapılıyor, yerleşim yerlerinin altındaki galerilerde de adeta ikinci bir şehir varlığını sürdürüyor Kurumda şu anda yer altında 6 bin 500 ve yer üstünde 1400 olmak üzere yaklaşık 7 bin 900 civarındaki maden işçisi istihdam edilmektedir. Üretim işçileri, 3 vardiyada girdikleri kömür ocaklarındaki faaliyetleri sırasında her türlü ihtiyaçlarını da yerin altında gideriyorlar. Yemeklerini ocakta oluşturdukları sofralarda yiyen madenciler, kilometrelerce uzunluktaki karanlık dehlizlerde mesaileri süresince ayrı bir yaşam sürüyorlar. Madencilerin işçi asansörleri ve ardından bindikleri fayton denilen demiryolu aracıyla ilerledikleri galeriler, yerleşim yerlerinin altına uzanan üretim alanlarıyla Zonguldak'ı "iki katlı şehir" haline getiriyor. Yer üstünde günlük yaşamın olağan koşuşturmasındaki insanlar ile yer altında kömür çıkartmak için kazmasını doğanın bağrına saplayan madenciler, 172 yıllık kömür kentini farklı kılan en temel özellikleri arasında yer alıyor. Havzada tespit edilen 1 milyar 310 milyon ton taş kömürü rezervi düşünüldüğünde, kentin altının daha uzun yıllar kazılmaya devam edilmesi bekleniyor. MADEN OCAKLARINDAKİ SERVET: TAŞ KÖMÜRÜ Zonguldak havzasında eksi bin 200 metre derinliğe kadar tespit edilen 1 milyar 310 milyon ton jeolojik taş kömürü rezervi, ekonomiye kazandırılmayı bekliyor. Zonguldak havzasında eksi bin 200 metre derinliğe kadar tespit edilen 1 milyar 310 milyon ton jeolojik taş kömürü rezervine karşılık, TTK yıllık 1 milyon 500 bin ton civarındaki üretimle 40 milyon ton olan ülke ihtiyacının çok düşük bölümünü sağlayabiliyor. ‘’GRİZU, MADENCİLERİN KORKULU RÜYASI’’ Genel Maden İşçileri Sendikası (GMİS) Genel Başkanı Hakan Yeşil, araştırmacı gazeteci Orhan Akyüz’e, yaptığı açıklamada, madenciliğin dünyada zor ve çileli meslek olduğunu, bu uğurda kurumda birçok insanların feda edildiğine dikkati çekti. Türkiye'nin iş kazalarında dünyada üçüncü, Avrupa'da birinci olduğunu, bunun da tersine dönmesini istediklerini anlatan Yeşil, şöyle konuştu: ‘’ Madencilerin korkulu rüyası nedir diye sorulduğunda, grizu cevabını alırsınız. Grizu, madencinin korkulu rüyası. Teknolojinin geliştiği bu günlerde grizudan, iş kazalarından artık söz etmek istemiyoruz. Ülkemizdeki birçok iş yerlerinde iş güvenliği tedbirlerinin alınmasını, denetimlerin yapılmasını bekliyoruz. Yaşanan kazaların yüzde 97-98'i önlenebilir. Türkiye'de demir-çelik sektörünün vazgeçilmez ham maddesi koklaşabilir kömür, sadece havzada üretilmektedir, teknoloji ise ne kadar gelişirse gelişsin uygulayacak olan insandır. Türkiye’nin yılda 40 milyon ton taşkömürüne ihtiyacı var. Oysa havzamızda üretilmeyi bekleyen 1 milyar 310 milyon ton taşkömürü rezervi mevcut. Biz üretmek istiyoruz, üreteceğimiz kömürün alıcısı var. İşsiz insanlarımız var. En azından bu bölgede kurulmuş Kardemir ve Erdemir için koklaşabilir taşkömürü üretme sorumluluğumuz var.’’ ‘’TTK, MADENCİLİKTE TÜRKİYE’DE OKUL’’ Taşkömürü kurumunun işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda büyük yatırımlar yaptığına işaret eden Yeşil, şunları söyledi: ‘’Madenci arkadaşlarımızın yapacakları işlerinin arasında, biraz daha dikkatli olmaları da yer almaktadır. TTK, işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda madencilik üzerinde Türkiye’de okul misyonunu üstlenmektedir. 1983 ve 1992’deki grizu facialarından sonra kurum iş sağlığı ve iş güvenliği konusunda büyük adımlar attı, büyük önlemler de aldı. Bu kazalar ise bizim için acı tecrübelerdi. Böyle büyük bir okulda eğitim verilmesi, işçi arkadaşlarımızın da bilgilendirilmesi, bu kazalardan sonra daha da önem kazandı. TTK, bir madencilik okuludur. Madencilik konusunda uzman ekiplerle donatılmıştır. Bizler yerin yüzlerce metre altında doğayla mücadele ediyoruz.’’ ‘’DOĞANIN BAĞRINDAN CEVHERİ KOPARIYORUZ’’ GMİS Genel Başkanı Yeşil, madenciliğin ağır iş kollarından olduğunu belirterek, şöyle devam etti: ‘’Doğanın bağrından cevheri koparıp yeryüzüne çıkartıyoruz. Bu işi yaparken de kazalar yaşıyoruz. Doğayla uğraşmak, doğayla mücadele etmek, o kadar kolay değil. Madencilik ağır meslektir. Bunun dışında zor şartlarda çalışan arkadaşlarımızın yerin altında yaptıkları çalışmalar esnasında kazalar yaşanmaktadır. Her zaman söylüyoruz, madencilikte yapılan bir hatanın ya da yapılan bir eksik çalışmanın devamında, sonradan işe gelen arkadaşlarımızın bu tehlikelerle karşılaşacağının hesabı yapılmalı. İşlerini düzgün ve nizami şekilde yapmaları gerektiği eğitimlerde verildiği gibi, bizler de söylüyoruz, uyarıyoruz. Yapılan eksiklik, bir sonra işe gelen arkadaşımızın kazayla karşı karşıya kalmasına sebep oluyor. İşçi arkadaşlarımız işlerini düzgün yaptığı sürece bu tür kazalarla karşılaşma oranımız çok düşük. Tecrübe çok önemli ihtiyaç.’’ TTK'DAKİ İŞ KAZALARI TTK kömür ocaklarında 1955-2020 yıllarındaki iş kazalarında 2 bin 719 işçi öldü, 352 bin 350 işçi yaralandı. Söz konusu yıllarda kuruma bağlı müessese müdürlüklerinden Üzülmez, Kozlu, Karadon, Armutçuk ve Amasra kömür ocaklarında "göçük, grizu ve kömür patlaması, karbonmonoksit zehirlenmesi ile metan gazı ve karbondioksit boğulmaları" gibi kazalar oldu. Kozlu üretim bölgesinde 1992'i de 263 madencinin hayatını kaybettiği grizu faciası, Türkiye'de en fazla can kaybı yaşanan iş kazası olarak tarihe geçti. Aynı yıl, grizunun yanı sıra diğer kazalarla birlikte 277 işçi yaşamını yitirdi, 5 bin 214 işçi de yaralandı. Havza madenlerinde saptanabilen en eski ölümlü iş kazası 1875'de Ahmet Ağa adlı kişinin yaşamını yitirdiği kaza olarak kayıtlara geçti. Kayıtlı verilerde, 2018-2019 yıllarında ölümlü iş kazası meydana gelmediği, 47 bin 64 madencinin yaralandığı yer aldı. Yetim bırakan maden ocaklarında ölümlerin ürküttüğü TTK daki 1955-2019'da meydana gelen iş kazalarında, ölü ve yaralı sayısı yıllara göre şöyle: -TTK’DA 65 YILLIK BLANCO: 2 BİN 719 ÖLÜ, 352 BİN 350 YARALI- YIL ÖLÜ YARALI --- --- ------ 1955 122 5972 1956 86 6470 1957 99 6498 1958 99 6828 1959 66 7505 1960 94 8028 1961 69 8278 1962 70 8406 1963 60 8307 1964 66 8578 1965 75 8768 1966 64 9592 1967 65 9135 1968 64 8833 1969 69 8385 1970 87 7642 1971 67 8293 1972 90 8321 1973 70 7764 1974 65 7823 1975 69 6249 1976 50 5879 1977 47 5848 1978 63 6878 1979 43 7292 1980 38 6880 1981 35 7706 1982 26 7956 1983 145 8159 1984 18 8358 1985 35 8132 1986 23 6718 1987 33 6485 1988 32 7032 1989 20 6792 1990 23 6253 1991 16 5185 1992 277 5214 1993 15 4386 1994 12 3126 1995 13 2373 1996 4 2560 1997 22 2322 1998 12 1928 1999 4 1722 2000 9 4090 2001 5 4340 2002 8 2653 2003 8 2484 2004 5 1994 2005 10 1700 2006 3 1627 2007 5 2042 2008 7 1875 2009 7 3453 2010 5 3367 2011 4 2805 2012 6 2707 2013 3 2458 2014 1 2162 2015 4 2122 2016 1 2439 2017 6 2409 2018 0 1904 2019 0 2860 (2020 yılı haziran ayı sonuna (6 ay) kadar ölümlü iş kazası yaşanmadı, ancak 1256 kişi yaralandı)