Eylül ayı artışı 8.23, yıllık artış yüzde 28.02 Eylül ayında mutfakta yangın var. Gıda ürünlerine adeta dolu sağanağı gibi yağan zamlar vatandaşı şaşkına çeviriyor. Her yıl sonbahar gelince kışlık turşusunu, salçasını, konservesini yapan aileler bu yıl bunlardan mahrum kalacaklar. Eylül 2018’de mutfak harcaması bir önceki aya göre yüzde 8.23 oranında arttı. Mutfaktaki yıllık artış ürün bazında yüzde 19.58 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde mutfaktaki yıllık enflasyon ise yüzde 28.02 düzeyinde gerçekleşti. Gıda harcamasında meydana gelen aylık yüzde 8.23’ lik artış aile bütçesinde bir önceki aya göre yaklaşık 140.66 TL ek yük getirdi. Buna göre Eylül 2018’ de Zonguldak’ta yaşayan 4 kişilik bir ailenin aylık gıda harcaması 1.847,45 TL oldu. Geçtiğimiz yıl 2017 döneminde ise mutfak harcaması aylık bazda 1.50, yıllık baz da 14.23 oranında artmıştı. Aynı dönemde mutfak gideri ise 1.495,00 TL olmuştu. Aralık 2017-Eylül 2018 de 9 aylık dönemde mutfaktaki enflasyon artışı yüzde 23 dolayında gerçekleşti. Eylül 2018’deki gıda fiyatlarındaki artışta, 24 Haziran seçimleri sonrasında dolar kurundaki aşırı artışa bağlı olarak ithal ürünleri fiyatlarındaki girdi maliyeti etkili oldu. 20-25 yıl önce kendi kendini besleyebilen 7 ülke konumundan samanı dahi yurt dışından ithal eden, borç ile büyümeyi hedefleyen tüketime dayalı sistemin bedelini ödüyoruz ülke olarak. Eylül 2018 de döneminde gıda harcamasını oluşturan gruplarda yer alan ürünlerin tamamına yakının da fiyat artışları tespit edildi. Ocak 2018-Aralık 2018 dönemini kapsayan ve 1.603 TL asgari ücret 4 kişilik bir ailenin sadece 28 günlük mutfak giderini karşılayabiliyor. Asgari ücretli aldığı bu ücret ile, gıda harcaması sonrasında konut, eğitim, giyim vb. zorunlu giderleri karşılamak zorunda. Ailelerin gıda harici zorunlu giderleri olan; yakacak, barınma, giyim, ulaşım, eğitim, kültür, sağlık gibi zorunlu giderleri dikkate alındığında içinde bulundukları yaşam koşulları net olarak ortaya çıkıyor. Genel Maden İşçileri Sendikasının her ay yaptığı 1 çalışan, bir ev hanımı eş ve 2 çocuktan oluşan çekirdek madenci ailesini kapsayan Gıda Harcaması Araştırmasını oluşturan harcama gruplarında Mayıs 2018’de şu değişimler gözlemlendi. Süt ürünleri grubu; Bu grupta aylık ortalama artış yüzde 7 seviyesinde gerçekleşti. Ürün bazında en yüksek artış yüzde16,43 artış oranı ile pastörize sütte meydana geldi. Et ürünleri grup yüksek oranlı artışlarla mutfakta en etkili gruptan biri oldu. Bu grupta ortalama fiyat artışı yüzde 5 oranında oldu. Kemikli et yüzde 1.54 ve kıyma yüzde 6.66, kuşbaşı yüzde 4, kuzu eti yüzde 5, biftek yüzde 2, sucuk yüzde 3 oranında arttı. Dar gelirli ailelerin en çok rağbet ettiği tavuk eti yine fiyat artışı rekorları kırmaya devam ediyor. Eylül ayında tavuk etinde yüzde 18 oranında artış meydana geldi. 24 Haziran seçimlerinden önce kilogram fiyatı 16 Tl civarında olan tavuk göğsü Eylül ayında 35 TL ortalama fiyattan satıldı. Yumurta fiyatlarında yüzde 8 ve sakatat ürünlerinde ise aylık ortalama 2 civarında artış meydana geldi. Bakliyat ve Tahıllar grubu; Bakliyat grubunda Eylül ayında önemli fiyat değişim gözlemlendi. Bu grupta dermason kuru fasulye yüzde 5,4, barbunya yüzde 5, kırmızı mercimek yüzde 11, yeşil mercimek yüzde 6, nohut yüzde 6.5 oranında zamlandı. Tahıllar grubunda Eylül ayında yüzde 8 civarında artış meydana geldi. En yüksek artış yüzde 22 oranı ile pirinç çeşitlerinde meydana geldi. Diğer ürünlerde de yüzde 3 ila yüzde 5 arası artışlar meydana geldi. Eylül ayında gıda harcamasında en etkili gruplardan biride sebze grubu oldu. Bu grupta domatesteki yüksek oranlı artış tüketiciyi etkiledi. Haziranda patates şoku yaşayan tüketici bu kez de domateste aynı durumu yaşadı. Sonbaharda turşusunu, kışlık ev salçasını ve kışlık konservesini yapan aileler bu yıl bu alışkanlıklarını terk etmek zorunda kaldı. Domatesin manav tezgahlarında kilogram fiyatı 12 TL’yi gördü. Sebze grubunda fiyatı düşen ürünler yüzde 14 oranı ile havuç ve yüzde 14 oranı ile patates oldu. Meyve grubu, bu grupta ortalama fiyat artışı yüzde 5,6 olurken, fiyatı en çok artan ürün yüzde 10 oranı ile karpuz, fiyatı düşen tek ürün ise yüzde 16 oranı ile kavun oldu. Yağlar ve yağlı tohumlar grubu; Bu grup fiyatların en düşük artığı grup oldu. Ortalama artış yüzde 3.6 oldu. Bu grupta tereyağı yüzde 7 artış oranı ile en fazla zam gören ürün oldu. Yağlar ve yağlı ürünler grubunda yer alan kahvaltılık zeytin çeşitleri Eylül ayında çay ürünleri ile birlikte fiyat değişimi olmayan 2 gruptan biri oldu. Eylül ayında şekerli ürünler grubunda da önemli artışlar oldu. Bu grupta ortalama artış yüzde 17 oranında oldu. Kuruyemiş, baharatlar grubunda yer alan ve pekmezin olmazsa olmazı olan tahin yüzde 40 oranındaki artış ile en fazla zam gören ürün oldu. Çayla grubu bir önceki aya göre önemli, bir değişimin olmadı 2. grup oldu. Konserve grubunda yer alan domates salçası yüzde 40’lara varan fiyat artışları ile vatandaşı şaşkına çeviren ürünler içinde yerini aldı. 2018 Eylül ayında ailenin; gıdanın yanı sıra kira, yakacak, giyim, ulaşım, sağlık, eğitim, kültür ve eğlence gibi zorunlu harcamalarını da kapsayan asgari geçim düzeyi, diğer bir deyişle Yoksulluk Sınırı aylık 360,77 TL artış ile 4.737,77 TL oldu. Dört Kişilik Ailenin Eylül 2018 Gıda Harcaması Tablosu Aile grubu Eylül 2017 (TL) Aralık 2017 OCAK 2018 Ağustos 2018 Eylül 2018 Yetişkin işçi 401,00 417,82 421,00 475,22 514,53 Yetişkin Kadın 324,00 337,37 340,00 384,56 416,24 15-19 Yaş Grubu Çocuk 411,00 428,00 431,25 486,24 526,24 4-6 Yaş Grubu Çocuk 307,00 319,73 322,15 360,77 390,44 TOPLAM 1.443,00 1.502,00 1.514,40 1.706,79 1.847,45