1.nci Harita
1804 yılına ait Zonguldak haritası
Ingiliz ,Aaron Arrowsmith tarafından Londra`da basılmış.
Zonguldak,Neupoli olarak işaretlenmiş.Bu harita yabancılar tarafından hazırlandığı için Zonguldak şehrine “Yeni Şehir” anlamına gelen bir isim konmus olabilir.
Diger yerleşim yerlerinde ki isimler bugün de kulanılan isimlerdir.Gökcebey,daha yakın zamana kadar ”Tefen“ olarak zaten bilinir.Erekli {Ereğli} veya Menken {Mengen} (K) harfinde yanlışlık yapıldığın düşünüyorum.Isimler aynen bugün ki gibi.
Bartın`a da Barin denmiş.Burada ki de harf hatası gibi geliyor bana.Zira “Bartın” ismi çok daha eski haritalarda da var.Daha eskilerde Bartın`ın ismi Parteni isminden gelir.
O halde şu soruyu sormamız gerekir.
Bildiğimiz gibi Zonguldak Merkez`in Maden Ocakları ile kurulduğunu düşünürüz.1838 yılında Uzun Mehmet`in ilk kömürü bulduğu yazar kaynaklarda.
Peki,1804 yılında daha kömür bulunmadan Zonguldak Şehrine Neupoli demelerinin sebebi ne olabilir ?
Onu da başka bir haritadan(2,nci Harita) anlıyoruz.
2.nci Harita
Cizimi , 1675-1726 arasında yasamış Guillaume de L'Isle tarafından yapılan fakat haritanın basım tarihi 1742 olarak not düsülmüş.
Bu ikinci haritada Zonguldak`ın bugün limanı olan merkezine bu sefer de “Port de Napoli” denmiş ve altina not düşülmüş.Bu isim de “Yeni Şehir” anlamına gelmektedir.
Bu harita zamanin kosullarinda elle oyulmuş renkli haritadır. Yerleşim yerlerini, nehirleri, ormanları, vb. Gösterir. açıklayıcı notları içeriyor.Işte o açıklayıcı notlardan biri de Zonguldak ile ilgili.
Not Fransızca;
“Port de Napoli ou l`on fart la plus gerande partie des vaisseaur du Gr Seigneur.”
Türkcesi
Napoli limanı, Lord Gr'in gemilerinin çoğunun yapıldığı yer.
Bir başka kaynakta ise Lordların gemilerinin yapıldığı yer olarak belitiliyor.
O halde Zonguldak şehir merkezi Kömür ile birlikte kurulmuyor Buranın koy olmasının yanında gemi atölyelerinin(tersane) olduğunu bize gösteriyor.
Bu bölgede gemicilik aslında M.Ö`ye kadar dayandığını da Ege ve Yunan topraklarından Karadeniz`e ilk gelen gemicilerin,ilk geldiklerinde Ege ve Akdeniz gemileriyle geldiğini,bu denizlerde kulanılan gemilerin ise Karadeniz’e uymadığını,bir çok geminin Karadeniz‘in azgın sularında battığını biliyoruz.(Bu konuda “Axenna” Karadeniz hakında yazdığım yazımda bahsetmiştim)
o halde Ege ve Akdeniz gemicilerinin ilk geldikleri ve koloni kurdukları Heraklia(Ereğli) bölgesinde ve bölgenin en ormanlık alanı olan Eregli`den Kurcasile,Cide`e kadar yayıldıklarını, bu bölgeler de neden gemi yapımı zamanın tersanesini oluşturmasınlar ki ? Bölgeye ilk geldiklerinde,bu bölgede yaşayan halk “barbar” olarak anlatılıyor.O halde Karadeniz`de varlıklarını sürdürebilmeleri için ilk yapmaları gereken bu denize uygun gemiler yapmak olmuştur.Zira daha sonralarında bölgede çok şiddetli deniz savaşları meydana gelecektir.
Bugün Eregli`de Cide ve Kurcasile’de yat ve tekne yapımı ve büyük gemi tersaneleri halen mevcuttur.
O halde gemicilik (Tersahane),kömürden daha eski kazanç kapımız olduğu anlamı çıkıyor.
Bu unutulan mesleğin neden maden ocaklarına alternatif bir meslek olarak,bugün şehrimize santraller dayatılan Zonguldak’ta yaygınlastırılmadığını da ben sizin taktirinize sunuyorum.
Neden olmasın ?
Hayati YILMAZ
