«Kültür, tarih içerisinde yaratılan bir anlam ve önem sistemidir.»
MADEN MÜHENDİSLERİ ODASININ BULUNDUĞU MEKÂN yani halk dilinde «Alt Cemiyet» ve çevresi; Limanı, limanın şarjmanı, vagon sayım binası ve yanındaki iskelesiyle Zonguldak’ın nirengi noktasıdır.
Havzada "Madencilik faaliyetleri" 1835’den sonra başladı.
İlk maden mühendisleri;
AVRUPALI MÜHENDİSLER,
AVRUPADA OKUYAN MÜHENDİSLER
Ve
ORMAM MAADİN MEKTEBİ mezunu mühendislerdi.
Yerli teknik elemen yok denecek kadar azdı.
Avrupalı Mühendislerden;
R. Lefevre
Ve
J. Marachal
EKİ nin de kurucu kadrosundaydı.
CUMHURİYETTEN ÖNCE AVRUPA’DA OKUYAN Maden Mühendislerinin her biri ÜLKE MADENCİLİĞNİN HOCALARIYDI.
Abdullah Hüsrev GULEMEN
Ahmet Esat KERİMOL
Bekir Vehbi ERGENE
Bedri Hüsnü BEKİROĞLU
Halil PEKMEN
Naci ÜÇER
Nadir Hakkı ÖNEN
Behçet OKTAY
Cemal Zühtü AYSAN…
EMİN BEY ise henüz soyadı almadan Zonguldak’ta ölmüştü.
Orman Maadin Mektebi mezunlarından
HÜSEYİN FEHMİ (İMER);
Maden İdaresi Reisi
Ticaret Odası Başkanı
Zonguldak Belediye Başkanı olarak görev yaptı.
Maden mühendisi yetiştiren ilk yüksekokul, maden mühendisliği alanındaki ilklerin de kenti, kömürle özdeş Zonguldak’ta açıldı.
İhsan SOYAK, Behçet Kemal ÇAĞLAR ve 70 maden mühendisi Zonguldak’ta yetişti.
1929 yılında açılan bu iki yıllık bölümde, parasız-yatılı eğitim sonunda madenlere; jeometir ve başçavuş gibi ara teknik elemanlar yetiştirildi.
1937’den sonra Mühendis eğitimi dışındaki madencilik eğitimi, Zonguldak’ta bu kez adı Maden Meslek Mektebi’ne çevrilen okulda yapıldı. Okul, MTA’ya bağlandı.
OKUL, 1950 yılında maden mühendisi yetiştirmek üzere, liseden sonra 4 yıllık eğitim veren ‘Zonguldak Maden Teknik Okulu’ adıyla Millî Eğitim Bakanlığına devredildi.
Zonguldak’ta 1924 yıllında başlatılan maden mühendisi eğitimi, kesintili de olsa 1961 yılına kadar sürdürüldü.
Kömürün kral olduğu dönemde Türkiye’de, «Kömür» denince Zonguldak akla gelirdi.
KÖMÜRÜ, DEMİRİ ve ENERJİSİYLE TÜRKİYE’NİN EKONOMİK MUCİZESİYDİ ZONGULDAK.
MADENCİLİĞİN OKULUYDU ZONGULDAK.
Belediye Başkanı
Maden Mühendisi HÜSEYİN ÖZTEK,
Zonguldak Maden Teknik Okulu mezunuydu.
Cumhuriyetin ilk yıllarında, maden mühendisleri örgütlülüğünün temelleri de yine Zonguldak’ta atıldı. İlk örgütlenme, “Maden Mektebi” binalarında 1930 yılında “Türk Maden Mühendisleri Cemiyeti” kurulmasıyla başladı.
Maden Mühendisleri Cemiyeti, 1940-1957 yılları arasında Etibank'ın üst katındaydı.
1945 yılında ‘Türk Maden Mühendisleri Cemiyeti’ adına ‘Yüksek’ eklenerek, ‘Türk Yüksek Maden Mühendisleri Cemiyeti’ olarak değiştirildi ve Ankara’da bir şube açılması kararı alındı.
Yüksek Maden Mühendisleri Cemiyeti, Fener Mahallesindeki Hollandalılardan kalan prefabrik binaya taşındı ve burada 1976’ya kadar, 20 yıl varlığını sürdürdü.
1951 yılında Maden Teknik Okulun mezunları tarafından ‘Türk Maden Mühendisleri Cemiyeti’ eski Sendika binasının 4. katında kuruldu…
1972 yılında, her iki cemiyetin başında bulunan «Türk» ifadesi kaldırıldı…
Maden Mühendisleri Cemiyeti 1973 yılında adını ‘Maden Mühendisleri Derneği’ olarak değiştirmiş olmasına karşın uzun yılların alışkanlığıyla günümüze kadar ‘Cemiyet’ olarak anıldı.
Böylece, ‘Maden Yüksek Mühendisleri Derneği’ ve ‘Maden Mühendisleri Derneği’ adıyla iki ayrı mühendis derneği, 1977 yılına kadar varlıklarını sürdürdü.
İlk madencilik dergileri Zonguldak’ta çıkarıldı.
Havzada her dönemde, yurt dışından gelen çok sayıda maden mühendisi vardı.
İlk madencilik etkinlikleri, eğlenceleri ve baloları da Cumhuriyet öncesinden kalmış geleneklerle Zonguldak’ta yapıldı.
Fotoğrafta gördüğünüz tesisler, Zonguldak Limanı’nın Ereğli Şirketinden devralınan “Liman İmtiyaz Sahasındaki” kömür yükleme sitemleridir. Yapımına 1906 yılında başlanan bu tesisler, Fransızlardan 1936 yılında satın alınmıştır. Şimdiki MMO lokali, teslim tutanaklarında Chargement rapide yazan tesislerin vagon sayım binasıdır. Hızlı yükleme tesisleri 1955 yılına kadar kullanılmış, yeni liman yükleme tesisleri yapılınca bu tesisler önemini yitirmiştir.
Kent kimliğinim önemli yapılarından biri olan bu tarihi bina, Ereğli Kömürleri İşletmesi tarafından 1964 yılında Türk Maden Mühendisleri Cemiyeti ile Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şubesi’ne verildi.
Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şubesi ‘Cemiyet’ adıyla özdeşleşen bu tarihi mekânda faaliyetini 58 yıldan beri sürdürmektedir.
Yüksek Mühendis Cemiyeti ise tapulu mülkü olan şimdiki yeni binasını 1974 yılında tamamlandı.
1977 yılında iki derneğinin birleştirilmesinden sonra adı Zonguldak Maden Mühendisleri Derneği olarak değiştirildi.
Zonguldak’ta bulunan mühendis örgütlülüğü, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve Maden Mühendisleri Odası’nın kuruluşuna da öncülük etti.
Zonguldak’ta açılan MMO’nun ilk şubesi, daha sonra yolları aynı noktada kesişen ve birleşen örgütlü iki dernekle birlikte, maden mühendisliği örgütlülüğünün ve demokrasi mücadelesinin öncülüğünü yaptı.
Mustafa Kemal Atatürk Zonguldak’a gerildiğinde karaya o iskeleden çıktı.
O günden sonra kentte kutlanmaya başlanan “Gazi Günü” kutlamalarıyla bütünleşen oda lokali, iskelenin de korunmasını sağladı.
Bülent Ecevit Üniversitesi’nin temellerini atan akademinin 1975 yılında açılmasıyla Zonguldak’ta 14 yıl süren kesintiden sonra mühendislik eğitimine yeniden başlanmış oldu.
Üniversite, sendika ve meslek odaları ve derneklerin birlikteliği ile birlikteliğiyle 21 kez ULUSLARARASI KÖMÜR KONGRELERİNİN ev sahipliğini yaptı.
Oda ve dernek birlikteliğiyle her yıl düzenlenen;
‘Dünya Madenciler Günü’ hafta etkinlikleri çocukların katılımıyla sürdürülüyor.
Kentin endüstriyel tarihinin bir dönemine tanıklık yaptığı gibi yanındaki iskele ve şarjman ile Zonguldak tarihi açısından da çok anlamlı bir yer işgal eder.
Şimdilerde kentin önde gelen sosyal mekânlarından biri olan bu yapının her açıdan sahip olduğu önemi özetlemeye çalıştım size…
Neden mi?
Çünkü amacımız;
miras aldığımız kültüre katkı yaparak, onu bizden sonrakilere miras bırakmaktır.
Ekrem Murat Zaman-17 Ekim 2021
Zonguldak Nostalji
