YENİ BİR FOTOĞRAF…
Atatürk’ün 26 Ağustos 1931 tarihli Zonguldak ziyareti ile ilgili yazılı ve sözlü tarihe dayanan makaleler var. Çok kısa süren bu ilk ve son ziyaretiyle ilgili fotoğraf sayısı da çok az. Fotoğrafların azlığı ve çekildiği karelerin açılarının dar bir çerçevede olması gezinin ayrıntılarını zorlaştırıyor. Olayın canlı tanıklarının anlattıkları ise başka çelişkilere neden oluyor.
Sözlü tarih araştırmalarında da hata payının yüksek olma ihtimali kaçınılmaz. İnsan beyni gördüklerini yanlış yorumlayıp zaman aşımında saptırabiliyor. Yazılı belgeler de bile insan faktörü etkili olabiliyor, ortama ve bakış açısına göre hata payı yapılabiliyor. Ancak fotoğraflar için bunu söylemek zor. Onlar olayı ve ortamı bir anlık dondurarak net bir şekilde sonsuza kadar taşıyabiliyorlar. Tabi montajlı ve dublajlı olanlar hariç…
Atatürk’ün Zonguldak ziyaretinde elimizde olan fotoğraf karesi sayısı kesitlerle birlikte 8-9 adet. Oysa bu sayının daha çok olması gerekliliği kaçınılmaz. 1931 senesindeki teknoloji, Zonguldak’taki ekonomik durum, şehirdeki yabancı sayısı ve tarih boyunca Zonguldak havzasında çekilmiş fotoğraf arşivinin zenginliği bunu gerektiriyor çünkü…
Benim düşüncem o güne ait daha gün yüzüne çıkmamış fotoğraf karesi sayısı bilinenlerden daha fazla olmalı. Bir yerlerde veya özel aile albümlerinin derinliklerinde gün yüzüne çıkmak için bekliyorlar.
1931 yılında Zonguldak’ta yaşayan yabancı uyruklu sayısı azımsanmayacak kadar fazlaydı. O günü fotoğraflayıp beraberlerinde ülkelerine götürmüş olabilirler. Zamanla ortaya çıkmasını diliyorum. Zonguldaklıların da albümlerinin bir köşesinde saklı kalmış olacağını düşünüyorum. Zaman zaman bu tür fotoğraflar paylaşılıyor. Bir şekilde ortaya çıkıp süprizle karşılaşabiliyoruz. Zonguldak Nostalji sayfa takipçilerimizden “Mine Altan Erbil” birkaç fotoğraf paylaştı ve beraberinde açıklama yazısı yolladı.
Açıklama şöyle:
“Kıymetli hemşerilerim, önce paylaşacağım fotoların bazıları ailemiz ile ilgili belki ama zamanın yaşamını göstermesi açısından belki ilgi çekici olabilir diye düşündüm. Bazıları rahmetli babam Şerafettin Altan’ın kendi makinesi ile daha sonraki küçük ebatta olanlar rahmetli ağabeyim Nezih Altan tarafından çekilmiştir. Cumhuriyet’imizin kurucusu ATAMIZ ile silah arkadaşı İnönü’nün Zonguldak ziyaretlerini paylaşıyorum...
Babam 1926 yılında “tahrirat kâtibi -valilik sekreteri-“ olarak Zonguldak Vilayetinde göreve başlamış…”
Mine Altan Erbil’in gönderdiği fotoğraflardan babası Şerafettin Altan’ın çektiği ve Atatürk’ün Zonguldak ziyaretinden açıklaması ile gönderdiği fotoğraf hem heyecan, hem de soru işareti yarattı. Atatürk’ün kıyafeti, fiziği, güneşe göre günün saati, beraberinde gelen yaveri ve heyeti bakımından zamanla örtüşüyor. Ancak Atatürk’ün hemen sağ tarafında bulunan (?) İsmet İnönü ve onun yanında (?)Ali Çetinkaya bu tabloya uymuyor. Zira İsmet İnönü bu gezide bulunmuyordu. Eğer Atatürk’ün yanındaki İnönü ise 1931 senesindeki İsmet İnönü’nün fiziği zamana göre yaşıyla örtüşmüyor. Atatürk’ün ölümü olan 1938 yılındaki fiziki görüntüsü içinde İnönü’nün durumu geçerli. Bu durumda İsmet İnönü olmama ihtimali de bir olasılık.
Atatürk’ün Zonguldak ziyareti hakkında geçmiş tarihli yazılarla, anlatılanlar arasında da örtüşmeyen başka çelişkilerde var.
Atatürk’ün Ertuğrul yatıyla boğaz turu sırasında ani bir kararla Zonguldak’a rota çevirmesi bilgisi de tartışılabilir. Olayın canlı tanığı 1926 doğumlu Eczacı Zinnur Soylu’nun anlattığı gibi Ata’nın gezide kullandığı üstü açık makam arabasının Ankara’dan getirilmesi bilgisi de aslında Zonguldak’ın planlanmış bir gezi olduğunu işaret ediyor. Çünkü o yıllarda valilik emrinde üstü açık arabanın bulunmadığı varsayımı var…
Eğer bu fotoğraf karesi Atatürk’ün 26 Ağustos 1931 günü Zonguldak ziyaretine ait ise ilk kez gün yüzüne çıkarmış oluyoruz. Eğer değilse neresi ve nasıl bir açıklama yapılabilir?
Yüksel Yıldırım
Zonguldak Nostalji
