Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası (ZTSO) Başkanı Metin Demir, ‘’Bıçak kemiğe dayandı, rödevans işletmecilerine ek maliyetlerinin giderilmesi konusunda hükümetin verdiği sözü yerine getirmesini ivedilikle bekliyoruz’’ dedi.
Başkan Demir, ZTSO Konferans Salonu’nda kentteki rödevans işletmecileri ve mahalle muhtarlarının katılımıyla gerçekleştirilen toplantıda, rödevans işletmecilerinin sorunlarının çözümüne yönelik hükümet nezdinde attıkları adımları anlattı.
-‘’BIÇAK KEMİĞE DAYANDI’’
Kentteki rödevans işletmecilerinin sıkıntılarının acilen giderilmesini sabırsızlıkla beklediklerini ifade eden Demir, ‘’Rödevansçıların yıllardır süregelen dertleri var, bu olumsuz süreci ayakta tutmaya çalıştık, ama ilerleme kaydedilmedi. Rödevans işletmecileri yaşadıkları tüm olumsuzluklara rağmen Türkiye’nin en modern lavuarlarını (kömür yıkama tesisi) kurdular. İlave ek devletten istemiyoruz. Artık bıçak kemiğe dayandı, bizler ek maliyetlerimizin giderilmesi konusunda hükümetin verdiği sözü yerine getirmesini ivedilikle bekliyoruz. Çünkü burada istihdam edilenler her an işsizlikle karşı karşıya kalabilirler, olumsuz tablolar yaşanabilir. Tahammülün sınırlarına geldik. Bundan sonrası farklı sürece gidebilir. Sorunlarımızın çözümünü bekliyoruz. Yerel ekonomiyi ayakta tutmak istiyoruz’’ diye konuştu.
‘’BAŞARI HİKAYEMİZ, 2011 YILINDA 1 MİLYON TONUN ÜZERİNDE KÖMÜR ÜRETİMİMİZLE OLDU’’
Demir, şöyle devam etti:
‘’1848 yılında Zonguldak taşkömürü havzasında başlayan kömür üretimi, günümüzde Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ve kurum tarafından ekonomik olmadığı gerekçesiyle üretime değer görülmeyerek çalışılmayan atıl sahalarda özel sektör tarafından rödevans karşılığı yapılmaktadır.
Başarı hikayemiz, 1989 yılında kömür üretimine başlayan rödevanslı saha işletmelerince 2011 yılında 5.500 personel istihdamıyla 1 milyon tonun üzerinde üretim yapılarak oldu, TTK ile rekabet eder seviyeye gelinmiştir.
2014 yılında meydana gelen Soma maden kazası sonrası, iş kanununun mevzuatında yapılan değişikliklerle oluşan ağır mali düzenlemelere ayak uydurmaya çalışan rödevanslı saha işletmelerinde zaman zaman istihdam ve kömür üretimi durma noktası gelmiş, 4.600 olan istihdam sayısı hızla 1.500 seviyesine gerilemiştir.
Yaşanan istihdam ve üretim kaybı sonrası 2015 yılında 6592 sayılı Torba Yasa ile işletmelerin kömür üretimini, istihdamını ve mevcudiyetlerini devam ettirmelerini desteklemek amacıyla yeni düzenlemeler yürürlüğe girmiştir. Bu düzenlemeler kapsamında rödevanslı saha işletmelerine destek ödemesi verilebilmesi için bir hesaplama formülü geliştirilmiştir. Ancak, yapılan düzenlemeler ve hesaplama formülü, rödevanslı işletmelerin yüklendikleri maliyetleri karşılamakta yetersiz kalmıştır.
Soma maden kazasının üzerinden yaklaşık 9 yıl geçmiş olup, bu zaman zarfında rödevanslı saha işletmeleri mevcudiyetlerini koruyarak üretim ve istihdam sağlamaya çalışmışlardır. Mevcut durumda Üzülmez, Karadon ve Kozlu bölgelerinde rödevans usulü kömür üretim madenciliği yapan küçük ölçekli 16 özel işletme tarafından yaklaşık 2.800 personel istihdamı ile yılda ortalama 400 bin ton kömür üretimi gerçekleştirilmektedir.
Rödevanslı saha işletmelerinde, yasal mevzuat değişiklikleri nedeniyle oluşan maliyet artışlarının karşılanabilmesi amacıyla TTK ve Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG) ile toplantılar gerçekleştirilerek, konuyla ilgili kanun ve Cumhurbaşkanlığı kararında yapılacak değişikliklerle sorunların çözülebileceği hususunda mutabakat sağlanmıştır.
Ancak, süreç devam etmekte olup henüz sonuçlanmamıştır.
‘’2023 YILI İŞÇİ MALİYETİ 25 BİN 120 LİRA OLMUŞTUR’’
‘’Havzadaki kömür damarları, karmaşık havza jeolojisinin yanı sıra tektonizma ve aşırı faylanmalar nedeniyle çok kırıklı yapıya sahiptir’’ diyen Demir, sözlerine şöyle devam etti:
‘’Bu nedenle kömür üretiminde tam mekanize yöntemler kullanılamamakta, üretim emek yoğun şekilde işçiliğe dayalı olarak yapılabilmektedir. Jeolojik koşullara ek olarak özel sektör tarafından çalışılan bölgelerin eski imalat alanı olması, kömür damarlarında ve üretiminde süreklilik sağlanamaması nedeniyle Soma gibi büyük havzalara kıyasla kömür üretimi çok daha düşük randımanlı ve 5 kat fazla yüksek maliyetle gerçekleştirilmektedir.
2020 yılı ocak ayında 6.916 TL olan en düşük yer altı kömür işçiliği ücret maliyeti 2023 ocak ayı itibariyle 25.120,08 TL’ ye yükselmiştir. Emek yoğun sistem çalışılan yüksek işçilik girdili sektörde yevmiyede ortalama 1200 kg üretim yapılmakta olup, ton başı işçilik maliyeti 1.000 TL’ye yaklaşmıştır. Ayrıca, yüksek enflasyon nedeniyle maden direği, elektrik, akaryakıt gibi gider kalemlerinde yüksek fiyat artışları meydana gelmiş, her ton kömür için TTK’ya ödenen rödevans payı 242,45 TL seviyesine yükselmiştir.
Havzada kömür satışında yaşanan sıkıntılara ve zorlu ekonomik koşullara rağmen tüm öz sermayelerini kaybederek ayakta durmaya çalışan rödevanslı saha işletmeleri, milli ve yerli enerji politikası kapsamında kömür üretimi yapmaya ve bölgede istihdam sağlayarak yerel ve ulusal ekonomiye katkı koymaya devam etmektedir.’’
Muhtarlar Derneği BaşkanıNAS: Bu işi çözmeden kimse rahat edemez
Karadeniz Bölgesi Muhtarlar Federasyonu Genel Başkanı ve Zonguldak Muhtarlar Derneği Başkanı Şerafettin Nas, Zonguldak’ın kömürle harmanlaştığı bölge olduğunu, rödevans işletmecilerinin sorunlarının giderilmesi gerektiğini, siyasi açıdan duyarsız kalınmamasını, sorunlara (bakacağız, edeceğiz) denmemesini istediklerine dikkati çekerek, ‘’Bakacağız, edeceğizle olmaz. Bakacaksın... Bu işi çözmeden kimse rahat edemez’’ diyerek yumruğunu sert şekilde kürsüye vurması toplantıya katılanlar tarafından coşkuyla alkışlandı.
‘’TÜM MUHTARLARIMIZ AYAKTADIR, KÖMÜR KENTİN İNSANLARINA SIRTINIZI DÖNEMEZSİNİZ’’
Her toplumsal olayların içinde olmaları gerektiğine işaret eden Nas, ‘’Biz birbirimize bağlıyız, milletvekillerimizin bu sorunu gündeme getirmeleri lazım. Kömür kentin insanlarına sırtınızı dönemezsiniz. Bir olalım, birlikte olalım. İnsanlar bağırıyor, sıkıntı var. Mesajı alan almıştır. Tüm muhtarlarımız ayaktadır, ya bu işi çözün, ya bu işi çözün’’ şeklinde konuştu.
‘’SORUNUMUZ SEÇİME KADAR ÇÖZÜLMEZSE, ÜRETİMDEN ÇEKİLME KARARI ALABİLİRİM’’
Rödevans işletmecisi Alaattin Kurnaz da şöyle konuştu:
‘’Sırtlarını bize dönmüşler.
Burada emekçilere iş ve aş vermek, ekonomiye katkı sağlamak, buradaki dev bacalara kömür satmak istiyoruz. Fakat bizim başımıza EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) diye bir şey çıkardılar. Bölgemizdeki Eren Enerji, Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları (ERDEMİR), Karabük Demir ve Çelik Fabrikaları (KARDEMİR) ile Çatalağzı Termik Santralı (ÇATES) bizden kömür almıyor. Burada emekçilerin emekleri var. Seçime kadar bu işler çözüldü çözüldü, yoksa üretimden çekilme kararı alabilirim.’’
Bu arada bazı rödevans işletmecilerinin yanı sıra muhtarlar da görüşlerini dile getirdiler.
Öte yandan toplantıya katılanlar, ZTSO binası karşısında birbirlerine kenetlenerek toplu fotoğraf çektirdiler.
