(Özel Haber) Yer altı madenciliğinde yasal sınır değer kriterlerin üzerinde Formaldehit Fenol Köpük kullanımı nedeniyle Soma’da zehirlenen 10 madencinin ardından kimyasala maruz kalan ve meslek hastalığı ile boğuşan maden işçileri tazminat davası açmaya hazırlanıyor. Türkiye Taşkömürü Kurumu’nda da bir skandallar zincirine neden olan ve Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 2015 yılında yayınladığı yönetmeliğe rağmen yasal sınır değer kriterlerinin üzerinde alınan Formaldehit Fenol Köpük kimyasalının içeriği ve kullanımı maden kenti Soma’da geniş yankı uyandırdı. Karışımında kanserojen etken maddesinin fazla bulunduğu kimyasalın kullanıldığı bir özel maden işletmesinde 10 maden işçisinin Formaldehit Fenol Köpük işlemi sırasında zehirlenerek hastaneye kaldırılmasının ardından Soma’da çalışan bir çok maden işçisi yasal olarak hak aramaya başlıyor. Zonguldaklı madenciler tazminat davası açarsa bedelini kim ödeyecek? Kısırlık, beyin kanseri, kolon kanseri, kan kanseri ve akciğer kanserine yol açtığı bilimsel olarak ortaya konan Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yasal sınır değer kriterlerinin üzerinde alınan Formaldehit Fenol Köpük kimyasalının Türkiye Taşkömürü Kurumu tarafından ihale yoluyla yasal sınırın üzerinde alınması ile Zonguldaklı madencilerin de göz göre göre zehirlenmesi karşısında işçilerin hakkını savunması gereken GMİS harekete geçmezken, maden işçilerinin kurum yetkililerine tazminat davası açması durumunda bu zararı kimin karşılayacağı merak ediliyor. Soma’da 10 maden işçisinin kanserojen içeriği yüksek kimyasal nedeniyle zehirlenmesinin ardından Bağımsız Maden İşçileri Sendikası Başkanı Tahir Çetin, bölgede bulunan maden işçilerini bilgilendirirken, şu önemli bilgileri gündeme getirdi; İşte kanserojen madde içeriği yüksek Fenol Formaldehit Köpük’le ilgili önemli bilgiler… YERALTI KÖMÜR MADENCİLİĞİNDE FENOL FORMALDEHİT KÖPÜKLERİN KULLANIM ALANLARI VE ZARARLARI 1. Fenol Formaldehit Köpük Nedir? Yeraltı madenciliğinde boşlukların doldurulması için kullanılan dolgu köpüğüdür. Kimyasal dolgu köpüğü olarak da yaygın olarak bilinmektedir. Reçine ve katalizörden oluşan iki sıvının birleştirilmesiyle köpük elde edilir. 2. Madencilikte Fenol Formaldehit Köpüklerin Kullanımı ve Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Yeraltı madencilik sektöründe kayaçlarda, kazı yerlerinde, tahkimat aralarında ve tavanda oluşan boşluk ve aralıkları doldurmak, kömür pasajlarında kömür yüzeylerini izole etmek ve kendiliğinden yanmayı önlemek ve yangın barajlarının sızdırmazlığını sağlamak amacıyla fenol formaldehit bazlı dolgu köpükleri kullanılmaktadır. Başlıca kullanım alanları; • Yangınla mücadelede • Galeri ve ayaklarda kazı alanlarının doldurulmasında • Gaz birikimini önlemek amacıyla boşluk doldurmada • Kömürün hava ile irtibatını kesmede (Yalıtım amaçlı) • Yangın barajları yapmak ve/veya mevcut yangın barajların sızdırmazlığını sağlamak amacıyla kullanılır. Yeraltında yapılan uygulamalarda yönetmelikler gereği belirlenen yasal sınır değerlerinin (%0,1) üzerinde formaldehit içerikli kimyasallar kullanılmamalıdır. Sınır değerinin üzerinde olan kimyasallar ile yapılan uygulamalarda ortamda bulunan kişilerin kanser olma riski vardır. Yönetmeliklere göre işveren tehlikeli kimyasal maddelerden oluşan riskleri ortadan kaldırmakla sorumludur. Ortadan kaldıramadığı takdirde riskleri en az düzeye indirmek için her türlü önlemi alması gerekmektedir. İşveren tehlikeli kimyasal madde yerine çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tehlikesiz veya daha az tehlikeli olan kimyasal madde veya işlem kullanmak zorundadır. Yönetmelikler ve standartlar gereği belirlenen yasal sınır değerinin üzerinde olan yani kanserojen olan kimyasalların kullanımında; • İşveren işçiyi kanserojen madde ile çalıştığına dahil bilgilendirmelidir. Diğer bir deyişle işçi kanserojen madde ile çalıştığının farkında olmalıdır. • İşveren personele eğitim vermelidir. Oluşacak meslek hastalıklarına yönelik bilgilendirme yapmalıdır. Dikkat edilmesi gereken ve alınması gereken önlemler hakkında işçiyi bilgilendirme yapmakla yükümlüdür. Bu eğitimin her yıl tekrarlanması gerekmektedir. • İşveren kanserojen olarak kullandırdığı ürünlerin güvenlik bilgi formlarını ve gerekli dökümanları işçiye temin etmek zorundadır. • İşveren personelin maruziyet kayıtlarını tutması gerekmektedir. Yani işçinin kanserojen maddeyle ne kadar süre etkileşimde kaldığının kayıt altına alınması gerekmektedir. Bu kayıtların en az 30 yıl saklanması zorunludur. • Kanserojen maddeyle etkileşimde kalan personelin kanser taraması ve diğer sağlık tetkiklerinin periyodik olarak yapılması gerekmektedir. Bu tıbbi kayıtların da en az 30 yıl saklanması zorunludur. • Uygulama sırasında kimyasaldan koruyucu yüz maskesi ve filtresi kullanılması zorunludur. Yukarıda belirtilen durumlardan dolayı Almanya gibi Avrupa’nın birçok ülkesinde %0,1 sınır değerinin üzerinde formaldehit içeren kimyasalların yeraltında ve kapalı ortamlarda kullanımı Haziran 2014 tarihinde yasaklanmıştır. 3. Formaldehit Maddesinin Zararları Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı tarafından 2006 yılında Formaldehit maddesi 1. Sınıf kanserojen olarak gruplandırılmıştır. Yönetmeliklere göre (yasal sınır) %0,1 sınır değerinin üzerinde formaldehit içeren kimyasallar 1. Sınıf kanserojendir. Yapılan araştırmalar sonucunda sınır değerlerinin üzerinde formaldehit içeren kimyasallarda; • Mesleki olarak, formaldehite maruz kalan işçiler arasında akciğer kanserinden ölüm oranının %30 daha fazla olduğu belirtilmiştir • Formaldehite ve dolayısıyla onun olumsuz etkilerine, işlerinden dolayı maruz kalan kişiler üzerinde yapılan araştırmalarda, beyin kanseri, kan kanseri ve kolon kanserinden ölenlerin sayısında, normal popülasyona göre bir artış olduğu gözlenmiştir. • Nefes yolu ile etkilenmelerde, burun ve boğazda yanma hissi, nefes darlığı, öksürük, hırıltılı solunum gibi semptomlara neden olmaktadır. • Üreme sistemine olumsuz etkileri olan formaldehit maddesi kısırlık problemine sebep olmaktadır. Üreme sistemlerinin etkilenmesinde halsizlik ve iktidarsızlık gibi belirtilerinde oluştuğu bilinmektedir.