Tarihçilerin kimine göre, Zonguldak ismini derelerin kenarında yetişen bir ottan, kimine göre, sıtma hastalığının vücutta yarattığı acıdan, kimine göre ise Fransızca bir yol tarifinden alıyor.
İşte Tarihçi Çağlar Tan’ın yüksek lisans tezinde, Zonguldak isminin nereden geldiğine dair hikayelerin yer aldığı bölüm;
“Zonguldak belki de Türkiye’nin en yeni şehridir. Bugünkü şehrin tarihi çok uzağa gitmez. 1860’lı yıllarda şehrin bulunduğu yer, sazlık ve bataklıklarla kaplı, ahalisinin balıkçılık ile uğraştığı küçük bir köydür. Üzülmez Deresi’nin ağız kesimindeki bataklık arazinin kıyısında yer alan ve basit konutlardan meydana gelmiş olan bu küçük balıkçı köyü, bugünkü şehrin ilk çekirdek noktasıdır. Burası, Karadeniz kıyılarına sefer yapan gemicilerin uğramaya korktukları güven vermez bir noktadır. Liman, İstanbul’a gönderilen keresteleri almak için gelen gemiler yanaşsın diye yapılan bir tahta iskeleden ibarettir. Bu iskelenin şehre dönüşmesinin ise tek bir nedeni vardır; Kömür. Buna rağmen şehir, kömürden almaz ismini. Her şehirde olduğu gibi yerel tarihçiler seslerden yola çıkarak ‘Zonguldak’a çeşitli hikayeler atfederler. Bunlar bir zamanlar şehirde açıktan akan derelerin çevresinde yetişen bir otun isminden, Fransızların bölgeyi tanımlamak için kullandıkları kelimelere uzanır. Bahsi geçen otun ismi ‘Zongura’dır, çevreye de ‘zonguralık’ demişler. Bu kelime zamanla bölgeyi, şehri anlatır olmuş.
İkincisi akla daha yatkın görünür. Çevrede, şehirden önce isim verilen önemli bir nirengi noktası vardır: Göldağ. Bölgeyi buradan yola çıkarak tarif eden Fransızlar ‘Zone Guel Dagh’ deyince, bunu duymuş olanların da duydukları gibi yani ‘zon-gul-dak’ diye kullanmaları daha makul görünüyor. Ama bu ismi verenler, yani patron ecnebilerle işçi yerliler arasındaki mesafe düşünülünce, diğerlerinin bunu kabul etmeyip bir otun isminden ilham aldıklarını söylemeleri de anlaşılabilir.
Şehrin ismini bölgenin bataklık olmasından aldığını söyleyenler de vardır. Buna atfedilen hikaye ise şehrin ilk zamanlarda bataklık olması sebebiyle bölgede sivrisineklerin çok olması ve buna bağlı olarak gelişen sıtma hastalığının yaygınlaşarak hastalık sürecinde verdiği acıdan insan vücudunun ‘zonklamasıdır’. Hikayeye göre Zonguldak, bu acıdan doğan bir isimdir.”
(Seyfi BOYRAZ)
