Maden ocaklarındaki acı tablo

24.09.2020 - 12:49 Yayınlanma

Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) maden ocaklarında, 65 yılda meydana gelen kazalarda 2 bin 719 işçi yaşamını yitirdi, 352 bin 350 işçi yaralandı.

Araştırmacı gazeteci Orhan Akyüz’ün, TTK Genel Müdürlüğü’nden edindiği istatistik verilere göre, kurumun faaliyet gösterdiği Zonguldak'ta, kömür üretimi nedeniyle yerleşim yerlerinin altındaki galerilerde adeta ikinci bir şehir varlığını sürdürüyor.

Kömür işletmeciliğine başlandığı 1848'den bugüne kadar TTK'nın 5 müessese müdürlüğü ile özel firmaların açtıkları galerilerde kömür üretimi yapılıyor, yerleşim yerlerinin altındaki galerilerde de adeta ikinci bir şehir varlığını sürdürüyor

Kurumda şu anda yer altında 6 bin 500 ve yer üstünde 1400 olmak üzere yaklaşık 7 bin 900 civarındaki maden işçisi istihdam edilmektedir. Üretim işçileri, 3 vardiyada girdikleri kömür ocaklarındaki faaliyetleri sırasında her türlü ihtiyaçlarını da yerin altında gideriyorlar.

Yemeklerini ocakta oluşturdukları sofralarda yiyen madenciler, kilometrelerce uzunluktaki karanlık dehlizlerde mesaileri süresince ayrı bir yaşam sürüyorlar.

Madencilerin işçi asansörleri ve ardından bindikleri fayton denilen demiryolu aracıyla ilerledikleri galeriler, yerleşim yerlerinin altına uzanan üretim alanlarıyla Zonguldak'ı "iki katlı şehir" haline getiriyor.

Yer üstünde günlük yaşamın olağan koşuşturmasındaki insanlar ile yer altında kömür çıkartmak için kazmasını doğanın bağrına saplayan madenciler, 172 yıllık kömür kentini farklı kılan en temel özellikleri arasında yer alıyor.

Havzada tespit edilen 1 milyar 310 milyon ton taş kömürü rezervi düşünüldüğünde, kentin altının daha uzun yıllar kazılmaya devam edilmesi bekleniyor.

MADEN OCAKLARINDAKİ SERVET: TAŞ KÖMÜRÜ

Zonguldak havzasında eksi bin 200 metre derinliğe kadar tespit edilen 1 milyar 310 milyon ton jeolojik taş kömürü rezervi, ekonomiye kazandırılmayı bekliyor.

Zonguldak havzasında eksi bin 200 metre derinliğe kadar tespit edilen 1 milyar 310 milyon ton jeolojik taş kömürü rezervine karşılık, TTK yıllık 1 milyon 500 bin ton civarındaki üretimle 40 milyon ton olan ülke ihtiyacının çok düşük bölümünü sağlayabiliyor.

‘’GRİZU, MADENCİLERİN KORKULU RÜYASI’’

Genel Maden İşçileri Sendikası (GMİS) Genel Başkanı Hakan Yeşil, araştırmacı gazeteci Orhan Akyüz’e, yaptığı açıklamada, madenciliğin dünyada zor ve çileli meslek olduğunu, bu uğurda kurumda birçok insanların feda edildiğine dikkati çekti.

Türkiye'nin iş kazalarında dünyada üçüncü, Avrupa'da birinci olduğunu, bunun da tersine dönmesini istediklerini anlatan Yeşil, şöyle konuştu:

‘’ Madencilerin korkulu rüyası nedir diye sorulduğunda, grizu cevabını alırsınız.

Grizu, madencinin korkulu rüyası. Teknolojinin geliştiği bu günlerde grizudan, iş kazalarından artık söz etmek istemiyoruz. Ülkemizdeki birçok iş yerlerinde iş güvenliği tedbirlerinin alınmasını, denetimlerin yapılmasını bekliyoruz. Yaşanan kazaların yüzde 97-98'i önlenebilir. Türkiye'de demir-çelik sektörünün vazgeçilmez ham maddesi koklaşabilir kömür, sadece havzada üretilmektedir, teknoloji ise ne kadar gelişirse gelişsin uygulayacak olan insandır. Türkiye’nin yılda 40 milyon ton taşkömürüne ihtiyacı var. Oysa havzamızda üretilmeyi bekleyen 1 milyar 310 milyon ton taşkömürü rezervi mevcut. Biz üretmek istiyoruz, üreteceğimiz kömürün alıcısı var. İşsiz insanlarımız var. En azından bu bölgede kurulmuş Kardemir ve Erdemir için koklaşabilir taşkömürü üretme sorumluluğumuz var.’’

‘’TTK, MADENCİLİKTE TÜRKİYE’DE OKUL’’

Taşkömürü kurumunun işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda büyük yatırımlar yaptığına işaret eden Yeşil, şunları söyledi:

‘’Madenci arkadaşlarımızın yapacakları işlerinin arasında, biraz daha dikkatli olmaları da yer almaktadır. TTK, işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda madencilik üzerinde Türkiye’de okul misyonunu üstlenmektedir. 1983 ve 1992’deki grizu facialarından sonra kurum iş sağlığı ve iş güvenliği konusunda büyük adımlar attı, büyük önlemler de aldı. Bu kazalar ise bizim için acı tecrübelerdi. Böyle büyük bir okulda eğitim verilmesi, işçi arkadaşlarımızın da bilgilendirilmesi, bu kazalardan sonra daha da önem kazandı. TTK, bir madencilik okuludur. Madencilik konusunda uzman ekiplerle donatılmıştır. Bizler yerin yüzlerce metre altında doğayla mücadele ediyoruz.’’

‘’DOĞANIN BAĞRINDAN CEVHERİ KOPARIYORUZ’’

GMİS Genel Başkanı Yeşil, madenciliğin ağır iş kollarından olduğunu belirterek, şöyle devam etti:

‘’Doğanın bağrından cevheri koparıp yeryüzüne çıkartıyoruz. Bu işi yaparken de kazalar yaşıyoruz. Doğayla uğraşmak, doğayla mücadele etmek, o kadar kolay değil. Madencilik ağır meslektir. Bunun dışında zor şartlarda çalışan arkadaşlarımızın yerin altında yaptıkları çalışmalar esnasında kazalar yaşanmaktadır. Her zaman söylüyoruz, madencilikte yapılan bir hatanın ya da yapılan bir eksik çalışmanın devamında, sonradan işe gelen arkadaşlarımızın bu tehlikelerle karşılaşacağının hesabı yapılmalı. İşlerini düzgün ve nizami şekilde yapmaları gerektiği eğitimlerde verildiği gibi, bizler de söylüyoruz, uyarıyoruz. Yapılan eksiklik, bir sonra işe gelen arkadaşımızın kazayla karşı karşıya kalmasına sebep oluyor. İşçi arkadaşlarımız işlerini düzgün yaptığı sürece bu tür kazalarla karşılaşma oranımız çok düşük. Tecrübe çok önemli ihtiyaç.’’

TTK'DAKİ İŞ KAZALARI

TTK kömür ocaklarında 1955-2020 yıllarındaki iş kazalarında 2 bin 719 işçi öldü, 352 bin 350 işçi yaralandı.

Söz konusu yıllarda kuruma bağlı müessese müdürlüklerinden Üzülmez, Kozlu, Karadon, Armutçuk ve Amasra kömür ocaklarında "göçük, grizu ve kömür patlaması, karbonmonoksit zehirlenmesi ile metan gazı ve karbondioksit boğulmaları" gibi kazalar oldu.

Kozlu üretim bölgesinde 1992'i de 263 madencinin hayatını kaybettiği grizu faciası, Türkiye'de en fazla can kaybı yaşanan iş kazası olarak tarihe geçti. Aynı yıl, grizunun yanı sıra diğer kazalarla birlikte 277 işçi yaşamını yitirdi, 5 bin 214 işçi de yaralandı.

Havza madenlerinde saptanabilen en eski ölümlü iş kazası 1875'de Ahmet Ağa adlı kişinin yaşamını yitirdiği kaza olarak kayıtlara geçti.

Kayıtlı verilerde, 2018-2019 yıllarında ölümlü iş kazası meydana gelmediği, 47 bin 64 madencinin yaralandığı yer aldı.

Yetim bırakan maden ocaklarında ölümlerin ürküttüğü TTK daki 1955-2019'da meydana gelen iş kazalarında, ölü ve yaralı sayısı yıllara göre şöyle:

-TTK’DA 65 YILLIK BLANCO:

2 BİN 719 ÖLÜ, 352 BİN 350 YARALI-

YIL ÖLÜ YARALI

--- --- ------

1955 122 5972

1956 86 6470

1957 99 6498

1958 99 6828

1959 66 7505