Zonguldak İl Özel İdaresi Genel Sekreter Ahmet Güral Karayılmaz, ‘’2022 yılı sonu tamamlanması planlanan ve 22 milyon liraya mal olması beklenen ‘Üzülmez Kültür Vadisi, Lavuar ve Atölye Binaları Koruma ve Yeniden İşlevlendirme Projesi’nin, ilimizin endüstriyel mirası olarak turizm sektörüne kazandırılmasının heyecanını yaşıyoruz’’ dedi.
Genel Sekreter Karayılmaz, yaptığı açıklamada, Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) daha önce ait olan Üzülmez Atölyesi ve Türkiye’nin ilk Lavuarı (kömür yıkama ve zenginleştirme tesisi) alanının turizme kazandırılması amacıyla Zonguldak İl Özel İdaresi’ne devredildiğini, restorasyon çalışmalarında da sona gelindiğini söyledi.
‘’TURİZM SEKTÖRÜNE KAZANDIRILMASININ HEYECANINI YAŞIYORUM’’
Zonguldak’ın merkez ilçeye bağlı Asma Mahallesi’ndeki Hazine adına kayıtlı 1619 ada, 18 parselin 10641,37 metrekarelik kısmının Zonguldak Milli Emlak Müdürlüğü’nce idareleri adına tahsis edildiğini anımsatan Karayılmaz, şöyle konuştu:
‘’Söz konusu taşınmaz üzerinde Karabük Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 17.02.2009 tarih ve 1189 sayılı kararı ile tescil edilen endüstriyel amaçla inşa edilmiş Mekanizasyon Atölyesi ve eski Lavuar binası bulunmaktadır. Eski Üzülmez Atölyesi ile bir dönem Üzülmez Atölyesi Mekanizasyon binası olarak kullanılan eski Lavuar binasına işlev kazandırılarak, parsel üzerinde kamusal açık alanlar yaratmak suretiyle kent hayatına ve sosyal yaşama ivme kazandırılması amaçlanmıştır.
Proje kapsamında; Tescilli Kültür Varlığı olan Üzülmez Eski Mekanizasyon Atölyesi ve eski Lavuar binasının rölöve, restitisyon ve restorasyon projeleri hazırlattırılmış, Karabük Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nca onaylanmıştır.
Restorasyon projesinde; eski Lavuar binasının Zonguldak Jeoparkı Ziyaretçi Merkezi, atölye binasının müze restoran olarak işlevlendirilmesi, atölye binası altında kafeterya ve hediyelik eşya dükkanları ile yöresel ürünler satış birimi, açık alanlarda ise çocuk parkı, otopark ve çok amaçlı gösteri alanı yapılması planlanmıştır.
Bu arada 14.07.2020’de ihale edilen projeye, 25.09.2020 tarihinde başlanmıştır. 2022 yılı sonu tamamlanması planlanan ve 22 milyon liraya mal olması beklenen ’Üzülmez Kültür Vadisi, Lavuar ve Atölye Binaları Koruma ve Yeniden İşlevlendirme Projesi’nin, ilimizin endüstriyel mirası olarak turizm sektörüne kazandırılmasının heyecanını yaşıyoruz.’’
ROMBAKİ KONAĞI DA TURİZME KAZANDIRILIYOR
Genel Sekreter Karayılmaz, ’Üzülmez Kültür Vadisi, Lavuar ve Atölye Binaları Koruma ve Yeniden İşlevlendirme Projesi’ kapsamının dışında bulunan Üzülmez bölgesindeki Rombaki Konağı’nın da turizme kazandırılacağına dikkati çekerek, şöyle devam etti:
‘’Üzülmez bölgesindeki 63 No’lu (Derebeca Ocağı) ocağının ruhsat sahibi Yorgi Rombaki tarafından 1912 yılında ocakların yönetim binası olarak yaptırılan ilimiz merkez ilçeye bağlı Asma Mahallesi 1619 ada 17 parselde Hazine adına kayıtlı taşınmaz üzerinde bulunan TTK’ya ait 195,60 metrekare yüzölçümlü 3 katlı Rombaki Konağı, Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 25.04.1988 tarih ve 787 sayılı kararıyla ‘Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı’ olarak tescil edilmiştir.
Konağın korunarak ileriki nesillere aktarılması amacıyla röleve ve restitüsyon projeleri yaptırılmış, 300 bin lira harcamayla Rombaki Konağı'nın hasarlı çatısı eski mimari yapısına uygun restore edilmiştir.’’
ROMBAKİ KONAĞI
Karaelmas Maden Şehitleri Müzesi Tasarım Danışmanı Ekrem Murat Zaman tarafından hazırlanan Müze Kataloğu’ndan edinilen bilgiye göre, Rombaki Konağı, şöyle anlatılıyor:
Zonguldak’ta numaralandırılan ocaklardan biri de demiryolunun sol tarafında, 63 numaralı Haci oğlu Yorgi Panopolos ve Kaptan Petko’nun Kerpiçlik Ocağı’dır. Ocağa 60 parça hisse itibar edilerek 30 parçası Hacıoğlu Yorgi Panopoulos'in ve diğer 30 parçası da Yorgi Rombaki'nin olmak üzere üretim yapacaklarına dair 25 Mayıs 1892 tarihli kefaletname gereği yeni bir tezkire (ruhsat) verilmişti.
1899 yılında Odesiya Rombaki’nin ölümü üzerine, 100 ve 63 numaralı işletme ruhsatları sahiplerinin (Panopoulos ve Rombaki'nin) varisleri (ve hissedarlar) tarafından Dr. Panayot Dünyas Efendi, mirasçıların vekili tayin edildi. Doktor Dünyas Efendi ile Ereğli Şirketi arasında yapılan anlaşmaya göre, üretilen kömürün satışı Ereğli Şirketi tarafından yapılacaktı.
Ereğli kömür havzasında çok sayıda yerli yabancı madencilik şirketinin İşletmecilik faaliyetleri yürüttüğü dönemde sanayi tesislerinin yanı sıra sosyal tesislerin de yapıldığı görülür.
63 Ocakları direktör evi ve yönetim binası olarak kullanılan ve Odesiya Rombaki tarafından yaptırılan Rombaki Konağı’nın yapım yılı 1912’dir.
BÜYÜK ÖNDER ATATÜRK ROMBAKİ KONAĞI’NDA
Rombaki Konağı; Mustafa Kemal Atatürk’ün, 26 Ağustos 1931 tarihindeki Zonguldak ziyaretinde, TÜRKİŞ Ocaklarında yaptığı teknik gezide bilgi aldığı mekândır.
1937 yılına kadar TÜRKİŞ Müdür Lojmanı olarak kullanıldıktan sonra bir süre boş kalan konak, 1938-1946 yılları arasında misafirhane olarak kullanıldı. 1946–1947 yılları arasında yapılan tadilattan sonra sinemanın üst kısmında bulunan (1937’de yaptırdığı 10 yataklı) Amelebirliği Dispanseri, bu binaya taşındı. EKİ (Ereğli Kömürleri İşletmesi, şimdiki adıyla TTK) Üzülmez Hastanesi’ne dönüştürülen konak, 1957 yılı sonuna kadar 25 yataklı EKİ Üzülmez Hastanesi olarak kullanıldı. Bunun nedeni, mevcut sağlık kuruluşlarının 1942 yılının eylül ayından itibaren Ereğli Kömürleri İşletmesi’ne devredilmiş olmasıydı. 1958’den sonra müessese müdürlüğü tekrar konağa taşındı ve uzun yıllar Üzülmez Müessese Müdürlüğü binası olarak kullanıldı. 2000 yılında müessese müdürlüğü, ‘’Türkiş Bekar Pansiyonu’na’ taşındıktan sonra konak müessese misafirhanesine dönüştürüldü. Daha sonra da TTK tarafından 49 yıllığına Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) Genel Müdürlüğü’ne bedelsiz tahsis edilen “Üzülmez Huzurevi ve Rehabilitasyon Merkezi” 2004'te kapatıldı.
TTK tarafından küçük çaplı onarımlar yapılan bina misafirhane hizmeti verdi, son 10 yıldır Üzülmez Müessesesi Misafirhanesi olarak kullanıldı, 2019 yılından sonra BAKKA Projesi kapsamında vilayet emrine verildi.
Kaynak: Orhan Akyüz
